Tesbih ve Ustaları

 Tesbih sanatıyla uğraşan ve büyük ün kazanmış olan ustalar saygıyla anılır. Ustalar çoğu kere imamenin alt kısmına imzalarını atarlardı. II. Mahmud'un mevlana kapılı mahmud ustanın evine kadar gidip kürevi tesbih çektirdiği (yaptırdığı) söylenir. Yine Horoz Salih usta'nın yıl boyunca hazırladığı tesbihleri arefe günü bir torbaya koyup sultana ğötürdüğü ve karşılığında aldığı bir torba altınla yıllık geçimini sağladığı rivayet edilir. Cumhuriyet döneminin başlarından elektrikli torna dönemine kadar Horoz lakaplı Hasan usta, Tophaneli ismet, Arap ve Sarı Nuri ustalar, Edirne kapılı Galip usta, Tosunum Halil, Akgerdan Mehmed efendi, Kehribarcı Muhiddin en tanınmış tesbih ustaları idi. Bazı ustalar yaptıkları tesbihin maddesine göre sedefçi, kehribarcı, fildişici gibi lakaplarla anılırdı. Istanbul'da uzunçarşı, mercan yokuşu gibi tesbihçilerin yoğun olduğu mekanlar vardı. Eskiden tesbihçi esnafının çokluğu konusunda bir olay anlatılır. Rivayete göre 1617 yılında sultan Ahmed camii'nin ibadete açılışında I. Ahmed yaptırdığı camii'nin kaç kişi alacağını merak edip ilk cuma namazına gelen cemaatin tamamına giriş ve çıkışlarda birer öd ağacı tesbih verilmesini istemiş, her iki seferde'de seksen altışar bin tesbih dağıltıldığı görülmüştür. Bu da çok sayıda usta olduğunu gösterir.

XIX. yüzyılın sonlarında kapalı çarşı bölgesinde 300 den fazla tezgahı çalışırdı. Günümüzde Erzurumda oltu taşından yapılan sade, altın veya gümüş kakmalı, Eskişehir de lüle taşından oyma tezyinatlı tesbihler meşhurdur. 

 Tesbihçiliğin piri Veysel Karani kabul edilir ve tesbihçi dükkanları "Besmeleyle açılır hergün bizim tezgahımız Hazreti Veysel Karanı pirimiz üstadımız" yazılı levhalar asılırdı. Onun Hz. Peygamber'in Uhut savaşı sırasında dişinin kırıldığını duyunca otuz iki dişini kırdığı ve Peygamber"in kırılan dişiyle bu rakamı otuz üçe tamamladığı söylenir. Tesbih çekmenin bazı kurallarından söz edilir. Mesela yaz aylarında doğal kristal olan necef, şahmaksut, yeşim ve kabe toprağı tesbihler çekilmelidir, bunların dışındakiler yazın sıcağında ele yapışır.